حسابداری کالا در سیستم ادواری
بعضی کسب و کارهای کوچک دریافته اند که نگهداری اطلاعات کالاها در سیستمهای دائمی برایشان بسیار هزینه بر می باشد. برای همین از سیستم ثبت موجودی کالای ادواری استفاده می کنند.
ثبت خرید در سیستم ادواری
تمامی سیستم های ثبت موجودی کالا از حساب موجودی کالا استفاده می کنند. اما در یک سیستم ادواری، خریدها، تخفیفات خرید، برگشتیها و کمک هزینه های خرید، و هزینه های حمل و نقل، در حسابهای جداگانه ای ثبت می گردند. بیایید به حسابداری شرکت اسمارت تاچ در سیستم ادواری بپردازیم. شکل 5-1 A را نگاه کنید:
ثبت خرید و تخفیفات خرید در سیستم ادواری
شکل زیر، نحوه ثبت خرید نسیه و پرداخت وجه آن در دوره تخفیف را نشان می دهد. شرکت اسمارت تاچ در تاریخ 3 ژوئن کالاها را دریافت می کند و در طول دوره تخفیف اقدام به پرداخت وجه فاکتور می کند.
| تاریخ | حساب | شرح | بدهکار | بستانکار | |
|---|---|---|---|---|---|
| 3 ژوئن | خرید | خرید نسیه کالا | 700 | ||
| 3 ژوئن | حسابهای پرداختنی | خرید نسیه کالا | 700 | ||
| 15 ژوئن | حسابهای پرداختنی | پرداخت وجه فاکتور طی دوره تخفیف | 700 | ||
| 15 ژوئن | موجودی نقد | پرداخت وجه فاکتور طی دوره تخفیف | 679 | ||
| 15 ژوئن | تخفیفات خرید | پرداخت وجه فاکتور طی دوره تخفیف | 21 |
ثبت برگشتیها و تخفیفات (کمک هزینه ها) خرید در سیستم ادواری
فرض کنید، قبل از پرداخت وجه فاکتور خرید، شرکت اسمارت تاچ به فروشنده (در اینجا شرکت RCA) کالاهایی را به ارزش 100$ پس می فرستد و همچنین مبلغ 10$ را بعنوان تخفیف خرید(کمک هزینه خرید) دریافت می کند. شرکت اسمارت تاچ این تراکنش مالی را به شکل زیر ثبت می کند:
| تاریخ | حساب | شرح | بدهکار | بستانکار | |
|---|---|---|---|---|---|
| 4 ژوئن | حسابهای پرداختنی | برگشت کالا به فروشنده | 100 | ||
| 4 ژوئن | برگشت از خرید و تخفیفات | برگشت کالا به فروشنده | 100 | ||
| 4 ژوئن | حسابهای پرداختنی | برخورداری از کمک هزینه خرید | 10 | ||
| 4 ژوئن | برگشت از خرید و تخفیفات | برخورداری از کمک هزینه خرید | 10 |
در سیستم ادواری، در طول دوره مالی، شرکتها بهای تمام شده کالاهایی را که خریداری می کنند در حسابی با نام حساب خرید ثبت می کنند. مانده حساب خرید یک مبلغ ناخالص می باشد زیرا مبالغ مربوط به تخفیفات، برگشتیها، یا کمک هزینه های خرید از آن کسر نشده اند. خرید خالص تا زمانی که حسابهای متقابل خرید از آن کسر نگردند مشخص نمی شود :
ثبت هزینه های حمل و نقل در سیستم ادواری
طبق سیستم ادواری، هزینه های حمل و نقل کالاهای خریداری شده از فروشنده به خریدار، در ستون بدهکار حساب جداگانه ای بنام حساب هزینه های حمل و نقل کالاهای خریداری شده ثبت می گردد. این مطلب را در مورد هزینه 60$ حمل و نقل کالاهای خریداری شده در شکل زیر می توانید ببینید:
| تاریخ | حساب | شرح | بدهکار | بستانکار | |
|---|---|---|---|---|---|
| 3 ژوئن | هزینه های حمل کالاهای خریداری شده | پرداخت هزینه حمل کالاهای خریداری شده | 60 | ||
| 3 ژوئن | موجودی نقد | پرداخت هزینه حمل کالاهای خریداری شده | 60 |
ثبت فروش کالاها در سیستم ادواری
ثبت فروش در سیستم ادواری ساده می باشد. بدون ثبتهای مربوط به موجودی کالای در جریان، ما می توانیم ثبت مربوط به 3.000$ فروش را به شکل زیر انجام بدهیم:
| تاریخ | حساب | شرح | بدهکار | بستانکار | |
|---|---|---|---|---|---|
| 9 ژوئن | حسابهای دریافتنی | فروش نسیه | 3.000 | ||
| 9 ژوئن | درآمد فروش | فروش نسیه | 3.000 |
در سیستم ادواری نیازی به ثبتهای مربوط به بهنگام سازی موجودی کالا در زمان فروش نمی باشد. حسابداری مربوط به نخفیفات فروش، برگشتیهای فروش، و کمک هزینه های فروش، مشابه ثبتهای سیستم دائمی می باشد، به استثنا این مطلب که، نیازی به ثبتهای مربوط به بروز رسانی موجودی کالا و بهای تمام شده کالاهای فروخته شده نمی باشد.
بهای تمام شده کالاهای فروخته شده (که بهای تمام شده فروش نیز نامیده می شود) مهمترین هزینه در کسب و کارهایی است که همانند شرکت اسمارت تاچ، به خرید و فروش کالاها می پردازند. این هزینه نمایانگر بهای تمام شده کالاهایی می باشد که به مشتریان فروخته می شود. در یک سیستم ادواری، بهای تمام شده کالاهای فروخته شده طبق فرمولی که در شکل 5-2 A نشان داده شده است، محاسبه می گردد.
بهای تمام شده کالاهای فروش رفته در سیستم ادواری
بهای تمام شده کالاهای فروش رفته، صرفنظراز سیستم ثبت موجودی کالا(دائمی یا ادواری)، باید یکسان باشد. همانطور که در سیستم دائمی دیدیم، بهای تمام شده کالاهای فروخته شده، به سادگی مجموع مبالغی می باشد که در حساب بهای تمام شده کالاهای فروش رفته موجود می باشند.
در سیستم ادواری بهای تمام شده کالاهای فروش رفته به روش متفاوتی محاسبه می گردد. در پایان هر دوره مالی، برای محاسبه بهای تمام شده کالاهای طی دوره مالی، از ترکیب چندین حساب استفاده می کند. شکل 5-2 A نحوه انجام این محاسبات را نشان می دهد:
شکل زیر نحوه محاسبه بهای تمام شده کالاهای فروش رفته شرکت موزیک گرک در سال 2014 را نشان می دهد:
| بهای تمام شده کالاهای فروش رفته : | |||
|---|---|---|---|
| موجودی اول دوره | 38.600 | ||
| خرید | 91.400 | ||
| کسر می شود: تخفیفات خرید | 3.000 | ||
| کسر می شود: برگشتیها و کمک هزینه های خرید | 1.200 | ||
| خرید خالص | 87.200 | ||
| هزینه های حمل کالاهای خریداری شده | 5.200 | ||
| بهای تمام شده کالاهای موجود | 131.000 | ||
| کسر می شود: موجودی پایان دوره | 40.200 | ||
| بهای تمام شده کالاهای فروش رفته | 90.800 |
بهای تمام شده کالاهای فروش رفته به عنوان اولین هزینه در صورت حساب سود و زیان واحد های بازرگانی گزارش می شود. و بلافاصله بعد از آن فروش خالص (در یک صورت سود و زیان چند مرحله ای) گزارش می شود.
شکل 5-3 A صورت حساب سود و زیان شرکت موزیک گرک را نشان می دهد.
شرکت موزیک گرک
صورت سود و زیان
سال منتهی به 31 دسامبر 2014
| درآمد فروش | 169.300 | |||
| کسر می شود: برگشتیها و کمک هزینه های فروش | 2.000 | |||
| تخفیفات فروش | 1.400 | |||
| خالص درآمد فروش | 165.900 | |||
| بهای تمام شده کالاهای فروش رفته: | ||||
| موجودی کالای اول دوره | 38.600 | |||
| خریدها | 91.400 | |||
| کسر می شود: تخفیفات خرید | 3.000 | |||
| کسر می شود: برگشتیها و کمک هزینه های خرید | 1.200 | |||
| خرید خالص | 87.200 | |||
| هزینه حمل کالاهای خریداری شده | 5.200 | |||
| بهای تمام شده کالاهای موجود | 131.000 | |||
| کسر می شود: موجودی پایان دوره | 40.200 | |||
| بهای تمام شده کالاهای فروخته شده | 90.800 | |||
| سود ناخالص | 75.100 |
شکل 5-4 A صورت سود و زیان در سیستم دائمی و ادواری را با هم مقایسه می کند:
| سیستم دائمی | سیستم ادواری | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| تاریخ 1 ژانویه : خرید 500$ کالا با شرط اعتباری 1/10 ، 15/n | ||||||
| حساب | بدهکار | بستانکار | حساب | بدهکار | بستانکار | |
| موجودی کالا | 500 | خرید | 500 | |||
| حسابهای پرداختنی | 500 | حسابهای پرداختنی | 500 | |||
| تاریخ 4 ژانویه : خریدار 100$ از کالاها را برمیگرداند، زیرا در اندازه ای که سفارش داده بود، نیستند | ||||||
| حساب | بدهکار | بستانکار | حساب | بدهکار | بستانکار | |
| حسابهای پرداختنی | 100 | حسابهای پرداختنی | 100 | |||
| موجودی کالا | 100 | برگشتیها و کمک هزینه های خرید | 100 | |||
| تاریخ 10 ژانویه : خریدار فاکتور خرید را در دوره تخفیف تسویه می کند و ضمن برخورداری از تخفیف وجه آن را پرداخت میکند | ||||||
| حسابهای پرداختنی | 400 | حسابهای پرداختنی | 400 | |||
| موجودی کالا | 4 | تخفیفات خرید | 4 | |||
| موجودی نقد | 396 | موجودی نقد | 396 | |||
| تاریخ 12 ژانویه : خریدار مبلغ 15$ بابت هزینه های حمل فاکتور مربوط به تاریخ 1 ژانویه می پردازد | ||||||
| موجودی کالا | 15 | هزینه های حمل کالاهای خریداری شده | 15 | |||
| موجودی نقد | 15 | موجودی نقد | 15 | |||
| توجه کنید که بهای تمام شده کالاها شده یکسان می باشند | ||||||
سیستم دائمی : موجودی کالا برابر با 411$ می باشد
ادواری : خریدها منهای برگشتیها منهای تخفیفات بعلاوه هزینه حمل کالاهای خریداری شده برابر با 411$ می باشد
